Poetin belooft al medailles na ‘verovering’ van Bachmoet, maar is de symbolische frontstad wel écht gevallen?

Heet de Oekraïense frontstad Bachmoet voortaan weer, op z’n Russisch, Artjomovsk? Wel wat Rusland betreft: dat claimde zaterdag de volledige verovering van de stad die symbool werd voor de uitputtingsoorlog in Oekraïne. President Vladimir Poetin stuurde, aldus een officiële verklaring van het Kremlin, felicitaties naar het Wagner-huurlingenleger en andere bij de operatie betrokken Russische eenheden. Ook werden medailles in het vooruitzicht gesteld aan degenen die zich in de strijd hebben onderscheiden.

Alleen: is Bachmoet wel écht gevallen? Oekraïne ontkent. De situatie zou „kritiek” zijn, maar Oekraïense militairen zouden nog niet alle gebouwen en straten in de stad hebben verlaten. Bovendien boekte Oekraïne ten noordwesten en ten zuidwesten van de stad in de afgelopen week opmerkelijke, in de afgelopen maanden niet eerder vertoonde terreinwinst en lijkt er te worden aangestuurd op een omsingeling. Volgens de Amerikaanse militair-strategische denktank ISW is de verovering van de stad door Rusland „als het al klopt puur symbolisch”.

Ook president Volodymyr Zelensky antwoordde tijdens een persbijeenkomst „ik denk nee” op de vraag of Bachmoet in Russische handen was, al was het door de snelle opeenvolging van vragen niet meteen duidelijk wat Zelensky nou precies ontkende, en was er een later een verduidelijking van zijn kabinet nodig om een einde aan de verwarring te maken. De president stelde ook bitter vast dat er door alle beschietingen weinig meer te veroveren valt in Bachmoet. „Er zijn alleen maar ruïnes en heel veel dode Russen.”

Bekijk ook deze fotoserie over de verwoestingen in Bachmoet

Strijdkreet

De bloedige slag om Bachmoet begon in mei 2022 met beschietingen vanuit het oosten, maar werd vanaf eind juli het middelpunt van het Russische offensief in de Donbas. Op 1 augustus begonnen de eerste massale grondaanvallen. Van grote militair-strategische waarde is Bachmoet nooit geweest, maar in de loop van de tijd groeide ‘Bachmoet’ wel uit tot een symbolische en politieke strijd. Alleen al door de duizenden gesneuvelde Russische soldaten was Bachmoet voor de Russen een prestigezaak geworden. Omgekeerd werd het voor Oekraïners het symbool voor onverzettelijkheid tegen de Russische indringers. ‘Bachmoet houdt stand’ groeide uit tot strijdkreet in Oekraïne.

Lees ook: Niet de VS, maar Europa pakt opnieuw door, nu met levering van F-16’s

Intussen krijgt de westerse wapensteun aan Oekraïne een nieuwe impuls, zo werd dit weekeinde duidelijk op de G7-top in Japan, waar de belangrijkste industrielanden met Zelensky als eregast bijeen waren. Oekraïne krijgt voor nog eens 375 miljoen dollar aan militaire steun van de VS. President Joe Biden gaf vrijdag ook het groene licht voor de training van F16-piloten, wat wordt gezien als de opmaat naar de levering, onder meer door Nederland, van de F16’s zelf, wat voor Oekraïne militair-strategisch een enorme sprong voorwaarts zou betekenen op het slagveld. In een reactie liet Moskou weten dat het Westen „kolossale risico’s” neemt met de levering van gevechtsvliegtuigen.

Op de top in Hiroshima werden ook harde noten gekraakt over China. De Britse premier Rishi Sunak noemde dat land „de grootste uitdaging in onze tijd voor de wereldwijde veiligheid en welvaart”. In een gezamenlijke verklaring stellen de G7-landen dat het niet de intentie is om zich economisch te „ontkoppelen” van China, maar wel om de relatie ‘minder risicovol’ („de-risk”)te maken.

Videoboodschap

De „volledige controle” van Bachmoet werd zaterdag geclaimd door Wagnerbaas Jevgeni Prigozjin. „We hebben de hele stad ingenomen, van huis tot huis”, zegt hij in een videoboodschap, de Russische vlag in de hand. Prigozjin wil de stad komende week overdragen aan het Russische leger en zijn eigen mannen terugtrekken. In de video herhaalt hij zijn bekende klacht dat het Kremlin onvoldoende ondersteuning heeft geboden. „Er zijn vijf keer meer mannen doodgegaan dan nodig was.” Precieze cijfers ontbreken maar het Witte Huis schatte begin mei dat alleen al tussen december en mei 20.000 Russen omkwamen bij de strijd om de stad. In totaal zouden 100.000 militairen en huurlingen gewond zijn geraakt of zijn gedood.

Vanwege zijn gruwelijke en bloedige verloop is de slag in en rond de loopgraven van Bachmoet door betrokken soldaten, hulpverleners, gevluchte burgers en gevangen genomen Russische strijders, vergeleken met de gevechten in Verdun. Bachmoet als vleesmolen, een levende hel. „De Russen blijven menselijk vlees oplepelen, mannen over wie ze niet meer denken als mensen, maar als munitie”, zei een sergeant met de naam ‘Petrotsja’ in oktober tegen persbureau AFP. „Het is zeventig jaar geleden dat we iets hebben gezien dat hier ook maar een beetje op lijkt.”

Lees ook: Wie is de Russische krijgsheer Prigozjin die angst zaait in Oekraïne – en in Rusland?

Prigozjins huurlingenleger krijgt in dit deel van de Donbas steun van Russische troepen en separatistische volksmilities uit Donetsk en Loehansk. Na de zomer van vorig jaar werd de Wagner-strijdmacht bovendien aangevuld met gemobiliseerden en tienduizenden Russische gedetineerden; veroordeelde criminelen voor wie de gevangenispoort werd opengezet op voorwaarde dat zij gingen vechten aan de frontlinies.

Velen vingen onderweg naar de Donbas misschien een glimp van vrijheid op, maar bij Bachmoet werden ze in groten getale de dood in gejaagd, zo blijkt uit het relaas van verschillende Russische krijgsgevangenen. De veelal onervaren en slecht bewapende ‘mobiks’ en gedetineerden werden doelbewust in golven op de Oekraïense loopgraven afgestuurd. Voor de Russische artillerie maakten zij zo zichtbaar waar de Oekraïeners precies zaten.